Nas?l Olunur

O bir Fransız, 19 yıldır Türkiye'de yaşıyor, Türkiye'de anlatıyor. Biz onu masal anlatımlarıyla tanısak da, o, daha geniş anlamda bir hikâye anlatıcısı, yazar ve öğretmen.  Judith Malika Liberman ile neler konuşmadık ki...Nasıl iyi anlatıcı olunur?Anlatmakla söylemek arasındaki farklar nelerdir? Hikâye anlatmak ve dinlemek niye önemlidir? Kurgu ihtiyacımızı dizilerle gidermek iyi midir? Masallarla terapi mümkün müdür? Masallar travma mı yaratır, tedavi mi eder? Çocuklar ya da büyükler, neden hikâyelere ihtiyaç duyarız?Çok öğretici bir sohbet sizleri bekliyor...

Sanatçı olmak çocuk yaşta kafaya konulur mu? Konulmuş! Yaşadığın semt kaderini çizer mi? Mümkün olduğunca çizmiş. Heykeltraş Seçkin Pirim ile ustalara özenerek başladığı sanat yaşamını, 'çırak' ve okullu olmayı, zanaat ve sanat arasındaki ince çizgiyi, disiplini, bugünün genç sanatçılar için fırsat ile dezavantajlarını ve daha pek çok konuyu masaya yatırdık... Bir kez daha; 'o alanla ilgilenmiyorsanız bile' dinlemeniz gereken bir bölüm... 

Bu bölümde konumuz jeoloji, konuğum jeoloji mühendisi Dr. Serkan Angı. Zor ya da uzak gibi gelen bir konuyu, en basit, sakin ve ilgi çekici haliyle anlatan Dr. Angı ile mineral, kayaç ve fosillerden kültürel jeolojiye, jeo turizmden değerli-yarı değerli taşlara, Türkiye'de taşların peşinde gidersek görülmesi gereken yerlerden jeoparklara kadar pek çok konuyu masaya yatırdık. Jeolojiye giriş 101 niteliğindeki bu bölümü kaçırmayın.

O her şeyden önce bir öğrenci; sonra akademisyen, bir toplum bilimci ve yazar... Nasıl Olunur'un yeni bölümünde konuğum Prof. Dr. Emre Kongar...Kongar, bir röportajında şöyle diyor:"Sakin, sessiz, derinliği olan, kendi başıma kalabileceğim, öğreneceğim, öğreteceğim, tabii ki yazacağım bir bilimsel çalışma atmosferini tercih ederek hayata başladım. Fakat 12 Mart, 12 Eylül, Hacettepe, YÖK, sakal dolayısıyla zorlandığım istifa, Hürriyet, kamuoyu araştırmacılığı, siyaset, müsteşarlık, CHP, CHP'deki liderlik sorunları, istifalar, şimdi Cumhuriyet, bu davalar, NTV'de Mehmet Barlas ile tartışma programı derken hep toplumun en kırılgan, en uç noktalarında yaşamaya itti."İşte bu bölümde hem bu uç noktalara değindik, hem de nasıl iyi sosyolog, iyi bilim insanı, araştırmacı, iyi bir insan olunur bunları masaya yatırdık...

Nasıl Olunur'un bu bölümünde "Beni türküler eğitti" diyen, kendisini yetiştiren herkesi tek tek anan vefalı bir sanatçı var: Belkıs Akkale. Akkale ile pek çok kişinin sandığı gibi baba memleketi Malatya'da değil, İstanbul'da başlayan yaşamının ilk yıllarından konuşmaya başladık, zorluk ve başarılarla, sevgiyle geçen yıllarını masaya yatardık. Dünyanın en ünlü müzik yapımcılarından, müzisyen ve düşünür Brian Eno'nun bile "Hayatınızda duyduğunuz en etkileyici ses" sorusuna verdiği yanıt olan Belkıs Akkale'ye sordum: "Nasıl Türk halk müziği sanatçısı olunur?"Akkale'nin sesiyle çağlayan, bir türküyle son bulan derin bir bölüm sizleri bekliyor.

Nasıl Olunur'un 130'uncu bölümünde Nilay Örnek'in konuğu, güldürüde Türkiye'nin son 25 yılına damga vurmuş, filmleriyle 'oyunu artırmış' bir isim; Cem Yılmaz.Önce karikatürleri, sonra stand-up gösterileri, ardından da filmleriyle hep anlatıcı olan Yılmaz, bu defa da derin derin anlatarak, "nasıl olunur"a dair fikirlerini bizimle paylaştı. Şa-ha-ne bir bölüm sizleri bekliyor...

Bu bölümde konuğum, hayatının yönünü, kâğıt toplayıcılığından sahaflığa çevirmiş bir isim; Oktay Çetinkaya.Çetinkaya ile Adana'da çocuk yaşta başladığı ve uzun yıllar yaptığı kâğıt toplayıcılığı işini, bu alandaki değişimleri, son 20 yıldır yaptığı sahaflığı, kitapları, Beyoğlu'nu, 'Fakir Meczup' hikâyelerini konuştuk. Farklı bir Nasıl Olunur daha sizleri bekliyor.

Bu bölümde konuğum, ulusal ve uluslararası pek çok ödülün sahibi, çok yönlü bir sanatçı; illüstratör, ressam, karikatürist, üniversitede öğretim görevlisi Gürbüz Doğan Ekşioğlu.Ekşioğlu ile dünyaya geldiği Ordu'yu, ailesini, etkilendiği sanatçıları, azimle okumasını, üretkenliğini, evrensel bir sanatçı olmanın formüllerini, The New York Times, Atlantic Monthly, Forbes ve The New Yorker gibi dergi kapaklarında çizmenin güzellik ve zorluklarını, Moda'yı, kedileri, emayeleri, öğrencileri ve daha pek çok şeyi konuştuk.

Yazı atölyeleri düzenliyor; "Herkes yazabilir" diyor. Peki nasıl?Konuğum, 'Barış Akademisyenleri'nden biri olduğu için 20 yıl boyunca ders verdiği Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü'nden ayrılmak zorunda kalan ancak, sonrasında düzenlediği yazı atölyeleriyle kendine ve yazı yazmak isteyenlere bambaşka bir alan açan Prof. Dr. Beliz Güçbilmez.Bu bölümde yazıdan, hikâyelerden, tiyatrodan, mitolojiden, biraz hocalıktan, biraz öğrencilikten, yeteneklere tıkanan kör tıpalardan, şişede durduğu gibi durmayan yeteneklerden ve daha pek çok şeyden konuştuk...

Nasıl Olunur'un bu bölümünde konuğum psikiyatrist İlker Küçükparlak.Bulmuşken bileni, sordum da sordum... Bu bölüm biraz uzun ama çok zihin açıcı.Sadece Türkiye'de değil, tüm dünyada zor, dertli dönemler... Peki böyle dönemlerle nasıl başa çıkabiliriz? Toplumsal ruh hali diye bir şey var mı? Bizim ruh halimiz nasıl? Neşenin, sevmenin, sevilmenin, eğlenmenin hayatımızdaki rölü ne? "Travmadan travmaya koşuyoruz" diyebiliyoruz da, yaşadığımız her ağır şey travma mıdır? Travma nedir? Depresyon nedir? Depresyon kendini nasıl gösterir? Önemsediğimiz insanlara nasıl yoldaş olabiliriz? Sosyal medyadaki duruşlarımız ya da doğaya bakışımız nasıl? Düz dünyacılar, niye düz dünyacı? Bütün bu soru ve sorunları evrimsel psikoloji ekolünün ülkemizdeki en bilinen isimlerinden, psikiyatrist İlker Küçükparlak ile masaya yatırdık.

Nasıl Olunur'un bu bölümdeki konuğu bir mikolog yani mantar uzmanı Jilber Barutçiyan.Mantar nedir? Mikro ve makro mantarlar, mantarların kullanım alanları, doğru bilinen yanlışlar, mantar zehirlenmeleri, nasıl mikolog olunur, mantarlar nasıl toplanmalı ya da satın alınmalıdır? Bunları ve çok daha fazla konuyu Türkiye'nin mantar konusunda en donanımlı isimlerinden biri olan Barutçiyan ile masaya yatırdık

Orman nedir? Orman mühendisi ne yapar? Nasıl orman mühendisi olunur? Ormanlar neden yanar? Yanan ormanlarla ilgili neler yapmalıyız? Türkiye'deki orman yangınlarıyla ilgili konuşulan, bazı doğru bilinen yanlışlar... Bu soruların yanıtlarını, bu konuları yüksek orman mühendisi Cihan Erdönmez ile konuştuk.Ama daha fazlasını da yaptık.Bir edebiyat, özellikle de Yaşar Kemal hayranı olan Erdönmez ile Yaşar Kemal'in 'bitkileri'ni, 'Yanan Ormanlarda Elli Gün' adlı eserini; ormana, ağaca dair başka kitapları, akademisyenliği, belgeselciliği ve 'ot gibi yaşamayı' konuştuk.

Nasıl iyi 'ekmekçi' olunur? Üçüncü kuşak fırıncı, ekmek araştırmacısı Hakan Doğan ile yapılışı, gelenekleri, unu-suyu-tuzu-mayasıyla 'ekmek' meselesini masaya yatırdık. Anadolu topraklarında ve dünyanın pek çok yerinde ekmeğin geçmişini, pişirme teknik ve araçlarını, unu-mayayı araştırmak, kimi zaman da kaydetmek için seyahat eden Hakan Doğan ile ekmek konuştuk.

Bu bölüm iki Nasıl Olunur içeriyor; ilki "Nasıl moda tasarımcısı olunur?"; diğeri "Nasıl koruyucu ya da gönüllü aile olunur, hangi şartlarda bir çocuk evlat edinilir?". Moda tasarımcısı Simay Bülbül, önce gönüllü, ardından da koruyucu anne olmasının ardından kurduğu Kırmızı Çocuklar Derneği ile pek çok çocuğun daha iyi yaşam şartlarına kavuşmasına aracı oluyor. Bülbül, hem kendi tasarım yolculuğunu anlattı, hem de devletin bakım evlerinde kalan binlerce çocuktan biri ya da birkaçına ev, ilgi, destek sağlamak isteyen kadın-erkek pek çok yetişkin için yol-yordam gösterdi.

"İyi mimar nasıl olunur?" sorusunu bu kez Türkiye'nin en kıymetli mimarlarından Nevzat Sayın yanıtlıyor.İleriyi görebilmek için geride kalanı doğru anlama ve yorumlama tutkusu, antik kent merakı, sanatsal üretimin ona kattıkları, Cengiz Bektaş'ın öğrencisi olmak, daima öğrenmeye açıklık, deniz ve yemek tutkusu ve daha pek çok konu...Dinlendirici ses tonu, sakin anlatımı, neşesi ve netliğiyle Nevzat Sayın'ın sohbeti pek samimi, pek değerli...

Astroloji nedir? Nasıl yaklaşımlarla astrolojiden en verimli sonuçlar alınabilir? Finansal astroloji nedir? Sevenler, astrolojiyi niye seviyor; karşı çıkanların argümanları ne? Hande Kazanova ile bunları da konuştuk, çok daha fazlasını da...Konuğum, Türkiye'nin güzellik kraliçelerinden biri de olmuş, iktisat okumuş, uzun bir dönem sunuculuk ve oyunculuk da yapmış bir isim. Hande Kazanova ile İzmir'den İstanbul'a, oyunculuktan astrolojiye uzanan bol eğitimli hayatından da konuştuk, astrolojiye göre yıldız haritalarından ve burçlardan da...

Çalışmak, vicdan, dinlemek, babalık, diyalog, yolda olmak, anlamak, empati, emek, lezzet, arkadaşlık, saygı, ölçü, kültür, hafıza, dönüşmek, merak, hareket etmek, idare etmemek... Oyuncu ve yönetmen Ahmet Mümtaz Taylan ile bunlar ve daha pek çok kavram üzerinden hem onu ve hayatını, hem de yaşadığımız bu günleri masaya yatırdık. Pek çok yerinde duygudaşlık kuracağınız bir yayın sizleri bekliyor.

Konuğum, karikatürist, illüstratör, çizgi roman yazar ve çizeri, aynı zamanda yayıncı Kutlukhan Perker. Perker ile çok genç yaşta Gırgır'da başlayan çizerlik hayatını, dolayısıyla Gırgır ortamını; gazete ve dergilerde çizer olmayı, karakter yaratmayı, ardından da yurtdışında, bu alandaki rekabetin büyük olduğu ABD gibi bir ülkede başarıyı yakalamasının ipuçlarını konuştuk. 

Mardin denince bugün ilk akla gelen isimlerden biri... Ebru Baybara Demir, bir turizmci, girişimci; o, sosyal gastronomi şefi... Şimdi tohum için, tarım için, toprak için, su için de çalışan biri. Başından beri kadın ve kadın kalkınması üzerine çalışıyor. Mülteciler için uzun süredir çalışmaları var.Özellikle tohuma, tarıma meraklıysanız kaçırmamanız gereken, çok öğretici ve ilham verici bir bölüm sizleri bekliyor. 

Çıkış kadar iniş de barındıran; anlama ve anlatma çabasıyla dolu, merkezine okumayı koymuş dolu dolu bir yaşam... Konuğum, ürün verdiği her alanın hakkını vermiş biri; müzisyen, yazar, yönetmen, senarist Zülfü Livaneli...Türkiye'nin bazı güzel isimlerini de andığımız, yapabildiğimiz kadar Zülfü Bey'in hayatından, yurtdışı yıllarından, son kitabı 'Balıkçı ve Oğlu' başta olmak üzere kitaplarından bahsettiğimiz, ara ara ülke haline dertlendiğimiz bir bölüm. Mutlaka dinleyin...