De Jortcast

Na twee jaar strijd in Gaza is er eindelijk een staakt-het-vuren en voorzichtig sprake van een bestand tussen de strijdende partijen van Israël en Hamas. Wat is er de afgelopen twee jaar gebeurd? Hoe en met wat trokken de Israëli's ten strijde en wat was het antwoord van Hamas? We vragen het prof. dr. Martijn Kitzen, hoogleraar bij de Defensie Academie en bijzonder hoogleraar Krijgswetenschappen bij de Universiteit Leiden. Ook heeft hij gediend in Afghanistan. Waarom zijn er geen parallellen te trekken tussen Hamas en Al-Qaida? En hoe is het Hamas gelukt om die sympathie te winnen onder grote delen van de bevolking? Waarom spreekt de onderdrukking van de Gazanen meer mensen aan dan de slachtoffers die vallen bij het gewapend conflict in bijvoorbeeld Soedan? 

Het Centraal Planbureau (CPB) heeft het precies voor je uitgezocht; de plannen van de meeste politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen van 2025. Hoeveel willen ze uitgeven aan onderwijs, zorg en defensie? En wat betekent dat voor je eigen inkomen? Het zijn honderden pagina's aan berekeningen getiteld 'Keuzes in Kaart' en je kunt ze zelf hier (https://www.cpb.nl/publicatie/keuzes-kaart-2027-2030) doorspitten. Jort Kelder heeft het al met veel plezier gedaan en is vereerd dat econoom dr. Pieter Hasekamp, directeur van het CPB een toelichting wil geven op die cijfers van de doorrekening in deze podcast. 

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder praat met prof. dr. Martijn Kitzen over de fragiele vrede in Gaza. Te gast is ook dr. Pieter Hasekamp, directeur van het Centraal Planbureau (CPB) die de cijfers achter de plannen van de politieke partijen. En dr. Chris Aalberts duidt de campagnetaal die we de afgelopen week hebben gehoord. 

Jongeren zijn activistischer en hebben meer lef dan de oudere generatie. Zij gaan wél de barricades op, maar ja, ze hebben geen huis om in te wonen. De grootste crisis die deze generatie ervaart is die van de wooncrisis. Maar waarom willen dan ook al die joneren op een postzegel in de stad wonen? Wat zijn de best functionerende steden en wat gebeurt er met de centra van de stad als er vooral hoogeropgeleide mensen wonen, zoals nu in Amsterdam? Te gast in deze nazit bij Jort Kelder zijn neuropsycholoog, gespecialiseerd in het brein van de jongere, prof. dr. Eveline Crone (o.a. Erasmus) en econoom prof. dr. Coen Teulings (UU).  De podcast met prof. dr. Coen Teulings en Jort Kelder over de instituties is hier te vinden:  https://podcastluisteren.nl/pod/College-van-Kelder-and-Teulings

Het gaat niet goed met onze jongeren: ze bezwijken onder prestatiedruk, zijn gedesillusioneerd in de politiek, zitten uren achter een scherm en zijn kwetsbaar voor de radicale ideeën van Andrew Tate. Maar geen paniek, want volgens ontwikkelingspsycholoog prof. dr. Eveline Crone, denken volwassenen altijd dat de nieuwste generatie gedoemd is. Crone onderzoekt al zo’n twintig jaar de hersenen van jongeren en legt in de Jortcast uit waarom juist zij zo vatbaar zijn voor extreem gedachtegoed. Hersenen zijn volop in ontwikkeling en niet alle gebieden doen dat even snel. Het gevolg? Domme beslissingen en een mooie (maar soms naïeve) vorm van idealisme. 

De ideale schoonzoon, de professor en bovenal een man met fatsoen. Lijsttrekker en fractievoorzitter van het CDA, drs. Henri Bontenbal, wordt door velen gezien als dé meest geschikte premierskandidaat van het moment. Maar wie is hij, naast organist en familieman, echt? En op welke manier past hij binnen de traditie van het CDA? Heeft Bontenbal hetgeen wat een leider van ons land nodig heeft? Iemand die verbindt, maar ook Poetin kan bellen als het nodig is? Te gast in deze XL-aflevering zijn Pieter Gerrit (PG) Kroeger, historicus en de CDA-chroniqueur. Ook aan tafel zit Bas Erlings, oud-campagnestrateeg van de VVD en auteur van het boek 'Het spel van de populist'. Jort vraagt de gasten de wederopstanding van het CDA te verklaren, want wie had dat nou nog gedacht?

Stijgende huizenprijzen? Juist heel goed, aldus prof. dr. Coen Teulings, econoom en universiteitshoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Miljarden investeren in de sociale woningbouw en hiermee de marktwerking even niet z'n werk laten doen? Of stoppen met de hypotheekrenteaftrek zoals GroenLinks-PvdA, CDA, D66, Volt & ChristenUnie willen? Niet zo verstandig allemaal, vindt Teulings. Deze econoom legt uit wat er wél moet gebeuren, zodat de jongere generatie ook een betaalbaar huis vindt.   Lees hier het uitgebreide en uitstekende artikel van Jesse Frederik in De Correspondent over de woningbouw:  https://decorrespondent.nl/16290/het-woonprobleem-van-nederland-iedereen-wil-betaalbaar-wonen-maar-niemand-wil-het-betalen/aae4cacb-f263-021a-1236-a3ba7e16fb30

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co van zaterdag 4 oktober waar Jort Kelder belt met Lisa Westerveld over hoe we eenzaamheid beter aan kunnen pakken. Te gast is econoom prof. dr. Coen Teulings over het wel of niet schrappen van de hypotheekrenteaftrek (en hoe we het huizentekort kunnen oplossen). De jonge dr. Nico Brinkel heeft een oplossing voor de netcongestie door slimmer je elektrische auto op te laden. En ontwikkelingspsycholoog  prof. dr. Eveline Crone doet onderzoek naar jongeren. Luistert de politiek wel genoeg naar ze? 

We worden geregeerd door emotie, lijkt het wel als we naar de bolletjesregen van stemmingen over moties kijken deze week en natuurlijk met dat schuine oog ook naar de verkiezingscampagne. Hoe is dat ontstaan en hoe maken we feiten weer doorslaggevend in plaats van het onderbuikgevoel? Te gast bij Jort Kelder zijn socioloog prof. dr. Jan Willem Duyvendak en wetenschapsjournalist dr. Stan van Pelt. 

Media-aandacht voor controversiële studies, zoals Trumps suggestie dat autisme en paracetamol met elkaar verbonden zouden zijn, en de opkomst van nepwetenschap maken het voor het publiek lastig om feiten van fictie te onderscheiden. Tegelijkertijd neemt de druk op onderzoekers om te presteren toe, met alle risico’s van dien. Dr. Stan van Pelt, neurowetenschapper, wetenschapsjournalist en docent wetenschapsjournalistiek aan de radbouduniversiteit in Nijmegen, bespreekt dit in de Jortcast. Deze week publiceerde hij zijn boek Sloppy Science, waarin hij blootlegt hoe fouten, slecht uitgevoerde studies en systemische druk het vertrouwen in wetenschap ondermijnen.

We gedragen ons tegenwoordig in de openbare ruimte zoals thuis. We draaien harde muziek in de trein, smakken met open mond op straat en mogen 'overal onszelf zijn'. Hoe is dit gedrag een weerspiegeling van ons huidige politieke klimaat dat beheerst wordt door polarisatie en de daarbij behorende lelijke woorden in het debat? Te gast is socioloog prof. dr. Jan Willem Duyvendak, verbonden aan de UvA en directeur van het Netherlands Institute of Advanced Studies (NIAS). Hij verklaart in zijn net verschenen boek 'Spookkloven. Waarom Nederland minder gepolariseerd is dan we denken' waarom er geen reden tot polarisatie is, ook al willen politici dat vuurtje graag opstoken voor dat eigen politieke gewin. En waarom we ons allemaal weer een beetje moeten gedragen, zowel in Den Haag als in de openbare ruimte.  

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met Jimmy Dijk van de SP over een motie om de prijzen in de supermarkt naar beneden te krijgen. Te gast is prof. dr. Jan Willem Duyvendak die analyseert of we na een week van rellen en een debat over rellen ook echt zo gepolariseerd zijn. Hij schreef het boek 'Spookkloven'. De jonge dr. Suzanne Poiesz onderzocht de visstand en de biodiversiteit in de Waddenzee en dr. Stan van Pelt schreef een boek 'Sloppy Science' over fraude in de wetenschap. 

Is er nog plek voor de conservatieve stem in de wetenschap of is die luid genoeg? In de week van het 'vrije woord' zou alles gezegd mogen worden, dus ook over o.a in het debat over de buitenlandse studenten aan onze universiteiten. U hoort naast Jort Kelder ook dr. Jelle van Baardewijk (cultuurfilsooof o.a. bij Nyenrode en de Hogeschool van Rotterdam) en dr. Casper Wits, sinoloog, japanoloog en universitair docent Oost-Azië Studies aan de Universiteit Leiden. 

TikTok is niet alleen een bron van vermakelijke filmpjes, maar ook een casus voor de gevaren van data, technologie en geopolitiek. Europa zit massaal op TikTok, zonder zich altijd te realiseren dat het ook een instrument van buitenlandse invloed is. TikTok's moederbedrijf ByteDance investeert miljarden in AI-infrastructuur en Xi zet druk op Chinese techbedrijven om hun eigen chips te gebruiken in plaats van die van Nvidia. Te gast is dr. Casper Wits, sinoloog en japanoloog aan de Universiteit Leiden. Volgens Wits ligt het echte doel van de Chinese strategie niet bij het Westen, maar bij het mondiale zuiden: Afrika, Azië, Latijns-Amerika. Europa? "Als wij iets willen betekenen, moeten we zelf een strategie ontwikkelen: wat kunnen wij bieden wat China niet kan?"

Wat is er nog over van 'het vrije woord' en wordt het ook echt bedreigd? Jort Kelder voert het gesprek met dr. Jelle van Baardewijk, cultuurfilosoof en verbonden aan o.a. Nyenrode. Is de moord op Kirk, het cancellen van Kimmel (die nu toch weer op tv mag) en in Nederland de ophef over uitspraken van spindoctor Julia Wouters tekenend voor de dood van het debat? Zijn we allemaal, inclusief de media en universiteiten, te angstig als het gaat om weerwoord van de andere kant? 

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met Pieter Grinwis (CU) over de motie om niet gelijk bij elke kabinetsval nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Dr. Jelle van Baardewijk is te gast over het vrije woord en de jonge dr. Marius Bakx  heeft onderzoek gedaan naar de lokale tegenmacht. En wat gebeurt er als het Amerikaanse deel van TikTok niet meer in Chinese handen is? Dit bespreekt Jort met dr. Casper Wits, universitair docent Oost Azië Studies te Leiden.  

Wat betekenen die spanningen in de wereld voor onze economie en voor de ontwikkeling van onze industrie? Te gast in deze podcast zijn dr. Tim Sweijs, directeur onderzoek aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) en prof. dr. Arnoud Boot, hoogleraar in ondernemingsfinanciering en financiële markten (UvA). 

De oorlog in Oekraïne houdt Europa al meer dan drie jaar in een wurggreep. En Russische drones boven Polen zetten de verhoudingen weer op scherp. Wat als het conflict escaleert tussen Rusland en de NAVO? Dr. Tim Sweijs, directeur onderzoek bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) schreef samen met collega’s het rapport Blinded by Bias: Western Policymakers and Their Perceptions of Russia before 24 February 2022. Sweijs schetst in de Jortcast waarom Europese landen zo lang niet wilden geloven dat escalatie mogelijk was. In veel Westerse landen heerste ongeloof: ondanks Moskou’s duidelijke signalen dat het Oekraïne nooit als soeverein zou erkennen. De angst om Rusland te provoceren woog zwaarder dan het besef dat oorlog op de loer lag. Dat leidde tot late en halfslachtige steun aan Oekraïne. Waarom werd het gevaar zo lang gebagatelliseerd, terwijl de signalen zonneklaar waren?  Het artikel dat  dr. Tim Sweijs onlangs heeft gepubliceerd over de vooroordelen die wereldleiders vóór februari 2022

De Troonrede is voorgelezen en de miljoenen-kruimels van de Miljoenennota zijn bekend gemaakt door minister Heinen. Het is wachten op het nieuwe kabinet, maar Jort Kelder spart met econoom prof. dr. Arnoud Boot, hoogleraar in ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de UvA, over hoe we onze staathuishoudkunde zouden moeten inrichten zodat we mee kunnen in de mondiale wedloop van concurrende bedrijven. Kunnen we Tata Steel behouden? Zou bezuinigen op de Glazen Koets een deuk in dat spreekwoordelijke pakje boter slaan?  Artikel waar prof. dr. Boot over spreekt:  https://www.arnoudboot.nl/files/files/BootVanTilburg%2020241214-een-einde-aan-tata-biedt-volop-kansen%20-%20NRC.pdf

Dit is de gehele uitzending van dr Kelder en Co waar Jort Kelder belt met BBB-Kamerlid  Marieke Wijen-Nass over de buitenlandse wanbetalers van parkeerboetes. Te gast is econoom prof. dr. Arnoud Boot (UvA) over Prinsjesdag en hoe het nou eigenlijk echt gaat met de BV Nederland. De jonge dr. Steven Beijer heeft onderzoek gedaan naar een mogelijke kringloop van fosfor. En defensie-expert dr. Tim Sweijs (HCSS) legt uit wat onze reactie zou moeten zijn op de Russische drones die in het Poolse luchtruim werden neergeschoten. En hij heeft onderzoek gedaan naar de bias die wereldleiders hadden (Merkel, Biden, Johnson, Macron) vóór februari 2022 betreffende Poetin en zijn dreigende taal.