Duurzaam | Bnr

Op steeds meer plekken in de wereld wordt CO2 afgevangen. Het Nederlandse bedrijf Paebbl werkt aan een technologie die daar steenpoeder van maakt. Het gaat in de kern om een natuurlijk proces dat de aarde al miljarden jaren gebruikt om koolstofdioxide op te nemen. Paebbl bootst dat proces na, maar doet dat een miljoen(!) keer sneller. Het eindproduct is steenpoeder, dat als duurzame grondstof kan worden ingezet voor de betonindustrie. Momenteel kan het bedrijf 100 kilogram per dag produceren, maar oprichter Pol Knops stelt dat hij snel kan opschalen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hittegolven, hoosbuien en heel veel droogte. Het klimaat is aan het terugpraten en dit lijkt nog maar het begin. In de week dat BNR haar 25-jarig jubileum viert, stappen wij in de tijdmachine. Het is 2048. De wereld zat de afgelopen 25 jaar in een afkickkliniek voor fossiele brandstof-verslaving. En de vraag is: zijn we inmiddels clean en wat voor wereld heeft dat opgeleverd? Daarover gaan we in gesprek met Heleen de Coninck, ze werkt als klimaatwetenschapper aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit Nijmegen. Vast staat in ieder geval dat de weersextremen gaan toenemen. Ze pleit voor meer klimaatrechtvaardigheid, zodat er voldoende draagvlak blijft voor de noodzakelijke maatregelen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel gletsjers zijn aan het verdwijnen en dat heeft grote gevolgen. Niet alleen voor de mensen die daar wonen, maar ook voor ons. Tim van Hattum van Wageningen University & Research was dit weekend één van de tien Nederlandse klimaatexperts die meedeed aan de loodzware Jungfrau Marathon in Zwitserland. Hun doel: aandacht vragen voor de snel smeltende gletsjers. Wetenschappers stellen in onderzoek vast dat in het meest optimistische scenario 49 procent van de gletsjers verdwenen is in het jaar 2100. De problemen die daarmee ontstaan gaan niet enkel over het stijgen van de zeespiegel. We hebben al dat smeltwater namelijk hard nodig voor onze drinkwatervoorziening.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vrijwel niemand is tegen duurzaamheid. Maar als het er echt op aankomt, pakken de meeste mensen toch gewoon de auto in plaats van de trein, ligt er vier keer per week een stuk vlees in de pan te pruttelen en kopen ze om de haverklap nieuwe spullen. Mensen in de groene bubbel zijn wel overtuigd. Maar hoe krijgen we de grote massa mee in duurzamer gedrag? We stellen die vraag aan Arthur Herpel. Met Heldergroen ontwikkelt hij duurzame campagnes. Volgens hem wordt klimaatverandering teveel als rampverhaal verteld, waardoor mensen verlammen. Effectiever is het volgens hem als bedrijven en overheden de nadruk leggen op alle duurzame alternatieven die er al zijn. Ook zijn er rolmodellen nodig: Frenkie de Jong die een vegaburger eet bijvoorbeeld.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Nederland ontstaat elk jaar zo’n 60 miljoen ton aan afval. Van plastic verpakkingen tot gebruikte autobanden, luiers, versleten computers en lelijke meubels. Nederland is weliswaar wereldkampioen recyclen, zo'n 20% van het afval belandt nog steeds in de verbrandingsoven. En dat is een percentage dat verder naar beneden moet, vinden ze ook bij Milieu Service Nederland. Meer hergebruik, beter scheiden en nieuwe machines moeten daar de komende jaren voor gaan zorgen, vertelt commercieel directeur Dennis Ostendorf. Ook pleit hij voor minder soorten verpakkingen voor hetzelfde product. Ons Groene Geweten is deze keer Klaske Kruk.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eneco wil als bedrijf onder de 1,5 graden opwarming blijven. Daarvoor heeft de energieleverancier laten berekenen hoeveel CO2 het nog mag uitstoten.  Het resultaat van dat onderzoek? Zo'n 95 megaton. Daarna moet de bedrijfsvoering 100 procent klimaatneutraal zijn, vertelt CEO As Tempelman. De stroom die het bedrijf levert heeft weliswaar al een groen label, maar er is nog steeds volop werk aan de winkel. Zo’n 95 procent van de uitstoot vindt namelijk bij klanten plaats. Tempelman ziet de Noordzee als nieuwe groene energiecentrale voor West-Europa.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het wordt d’rop of d’ronder voor de Europese Natuurherstelwet van Frans Timmermans. Volgende week stemt het Europees Parlement over het masterplan dat de biodiversiteit in de EU moet redden.  Met name vanuit de Christendemocraten-fractie is er veel weerstand. De wet zou onwerkbaar zijn en economische groei teveel in de weg zitten. Bas Eickhout is Europarlementariër namens GroenLinks en verdedigt de plannen. Uitstellen zou volgens hem tot veel grotere problemen leiden. We vragen hem wat Europese burgers de komende jaren gaan merken van die Natuurherstelwet én de Europese Green Deal die vorig jaar werd goedgekeurd. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Nederlander Bart van den Hurk is in de race voor een belangrijke rol bij het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. Hij kan co-voorzitter worden van Werkgroep II. Die is verantwoordelijk voor het IPCC-rapport over de gevolgen van klimaatverandering, kwetsbaarheden en adaptatie. De anderhalve graad blijkt nagenoeg onhaalbaar meer, volgens Van den Hurk moeten landen nu fors gaan investeren in klimaatadaptatie. Ons Groene Geweten is Yvette Watson. Zij roept het IPCC op om meer regie te pakken bij de uitvoering van klimaatbeleid.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kernenergie is weer helemaal terug van weggeweest. In steeds meer landen worden nieuwe kerncentrales gebouwd of liggen er al verregaande plannen op de tekentafel.  Maar discussies zijn er ook. Want mag je deze vorm van energie nou wel of niet betitelen als echt duurzaam? David Smeulders is als hoogleraar verbonden aan de TU Eindhoven en vindt dat we niet om kernenergie heen kunnen. Wind en zon zijn volgens hem bij lange na niet voldoende om de economie snel te verduurzamen. Hij ziet kansen voor meer kerncentrales in ons land. Onlangs werd duidelijk dat de bouw van kleine, modulaire kernreactoren met bekende watergekoelde reactortechnologie in ongeveer zeven jaar gebouwd kunnen worden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Klimaatactivisten willen dat de regering stopt met het subsidiëren van fossiele brandstoffen. Ook zou er een verbod moeten komen op het aanboren van nieuwe olievelden.    Roy op het Veld is energiedeskundige en auteur van het boek ‘De strijd om energie’. Hij waarschuwt voor de enorme problemen die dan op ons afkomen. De inflatie neemt dan spectaculair toe, waardoor het draagvlak voor de energietransitie grotendeels wegvalt. Per dag worden 100 miljoen vaten olie uit de grond gehaald en de hoeveelheid duurzaam opgewekte energie is bij lange na niet genoeg om dat gat te vullen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waterstof speelt een belangrijke rol in het verduurzamen van onze energievoorzieningen. Dat is althans de stellige overtuiging van NLHydrogen, de nieuwe branchevereniging die de Nederlandse spelers in het waterstofdomein vertegenwoordigt. Alice Krekt is directeur van de kersverse belangenclub. Waar het volgens haar nog aan ontbreekt, is een heldere waterstofvisie, met duidelijke spelregels voor vergunningen en certificeringen. Die geven grote spelers in deze nog jonge branche meer zekerheid over grote investeringsbeslissingen. Muriel Arts is deze keer ons Groene Geweten.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Overal in de wereld worden landschappen door toedoen van mensen naar de gallemiezen geholpen. Natuurbeschermer Willem Ferwerda ontwikkelde met Commonland een model om dit tij te keren. Het gaat om plekken waar de bodemvruchtbaarheid zodanig omlaag is gebracht dat de productiviteit eraf is. Zelfs met technologie en toevoeging van kunstmest is de grond nauwelijks nog aan de praat te krijgen. Met Commonland ontwikkelde Ferwerda het zogeheten 4 returns-model: een evenwicht vinden tussen de inspirerende, natuurlijk, sociale en economische opbrengsten van een stuk aarde. In Spanje wordt op deze manier weer leven geblazen in een droog en uitgeput gebied van 1 miljoen hectare maar liefst. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van windmolens tot zonnepanelen en elektrische auto’s. Voor het slagen van de energietransitie zijn gigantische hoeveelheden grondstoffen nodig.  Kenners waarschuwen voor de problemen die komen gaan. Voor duurzaam opgewekte energie is minimaal 70 procent meer grondstoffen nodig. Dit gaat niet alleen om staal, maar ook om metalen als koper, lithium en kobalt. Op die markten is nu al schaarste en het aanbod is in handen van een beperkt aantal landen. Rene Kleijn is als hoogleraar Toekomstige Grondstofvoorziening verbonden aan de Universiteit Leiden. Hij ziet de oplossingen voor dit probleem vooral in slimmer ontwerp, minder gebruik en technologische innovaties.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet trekt de komende jaren tientallen miljoenen euro’s uit voor de bouw van zonneparken op zee. Maar hoe ver is deze technologie inmiddels en weten we wat de gevolgen zijn voor het leven onder water? Allard van Hoeken is de directeur van Oceans of Energy. Dat bedrijf heeft al een drijvende proefinstallatie voor de kust van Scheveningen en gaat nu een het eerste commerciële zonnepark op zee bouwen, met een geschat vermogen van 0,5 megawatt. De constructie werkt als een soort waterlelie, met panelen die meedeinen met de golven. Het kabinet ziet er wel brood in. Tot 2030 wordt 45 miljoen uitgetrokken om deze duurzame oplossingen op veel grotere schaal mogelijk te maken.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Banken, verzekeraars en pensioenfondsen spelen een belangrijke rol bij het verduurzamen van onze maatschappij. In 2019 ondertekenden zij het klimaatcommittment. Hiermee beloofden zo'n vijftig financiële instellingen onder meer om investeringen in fossiele projecten af te gaan bouwen. Wat is er van de intenties van toen terecht gekomen? Dat vragen we aan Hans Stegeman, hoofdeconoom van Triodos. Hij beaamt dat de bedoelingen goed zijn, maar de plannen vooralsnog vaag blijven. Concrete acties om bijvoorbeeld beleggingsportefeuilles te vergroenen, komen nog niet echt van de grond.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Nederlandse ziekenhuizen is verspilling nog altijd aan de orde van de dag. En dat zorgt voor veel meer CO2-uitstoot dan je in eerste instantie zou denken. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat de Nederlandse zorg verantwoordelijk is voor 7 procent van de jaarlijkse CO2-uitstoot. Dat is ongeveer vergelijkbaar met Schiphol en Tata Steel. Egid van Bree is bestuurslid van de Groene Zorg Alliantie, een beweging die hier iets tegen wil doen. Het probleem draait met name om afval en verspilling. Plastic handschoenen belanden in grote hoeveelheden in de afvalbak en elk jaar wordt voor meer dan 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen weggegooid. Bovendien gebruikt één ziekenhuis net zoveel stroom als een gemiddeld dorp.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Delfzijl krijgt de grootste batterij van Europa, ter grootte van 15 voetbalvelden maar liefst. Het project moet in Noord-Nederland de weg vrij maken voor meer wind- en zonneparken.  Initiatiefnemer is Giga Storage, het bedrijf dat in Flevoland al pilots draait met twee enorme batterijen. De omvang van het nieuwe project in Groningen is met 1 gigawatt uur zelfs nog een heel stuk groter. Volgens directeur Ruud Nijs gaat het om een batterij die vergelijkbaar is met 16.000 Tesla's. Hiermee kan Giga Storage de pieken op het stroomnet opvangen, als er in korte tijd heel veel duurzame energie wordt opgewekt bijvoorbeeld. Ook kan de  batterij worden ingezet om het elektriciteitsnet te balanceren, iets dat nu nog gebeurt door kolen- en gascentrales.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Anders reizen. Een milieuvriendelijke landbouwsector. En nieuwe manieren om energie op te wekken. Al die grote veranderingen roepen in de maatschappij veel weerstand op.  Hoe gaan we daarmee om? Die vraag stellen we aan Paul Polman, die deze week weer even in Nederland is. In zijn periode als topman van Unilever dirigeerde hij het bedrijf naar een duurzamere koers, iets dat destijds tot de nodige weerstand leidde. Hij benadrukt het belang van één samenhangend verhaal en geeft beleidsmakers een direct advies: praat niet tegen mensen, maar mét mensen. Luister ook | Deze CO2-stofzuiger lost klimaatprobleem deels opSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Slechts 7 procent van alle reizigers in Europa kiest voor de trein om van A naar B te komen. En dat terwijl deze manier van reizen als één van de meest duurzame alternatieven geldt. De coupé in plaats van de cabine. Hoe krijgen we meer mensen de de trein in? Die vraag stellen we aan Paul Peeters, is lector 'duurzaam vervoer en toerisme' aan de Breda University of Applied Sciences. Hij vertelt over de spoorambities in Europa en de uitdagingen die er nog zijn. Peeters legt verder uit hoeveel CO je bespaart als je voor de trein kiest in plaats van de auto of het vliegtuig. Ons Groene Geweten is - fan van het spoor - Yvette Watson. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Minder konijnen, minder egels, minder vogels, minder vlinders, minder insecten en ga zo maar door. De Nederlandse natuur gaat nog steeds achteruit. Dat blijkt uit het nieuwste Living Planet Report van het Wereld Natuur Fonds (WNF). Met name in duinen, heide en in agrarische gebieden is de situatie alarmerend, vertelt Kirsten Haanraads van het WNF. Zo daalde de populatiegrootte van diersoorten in open natuurgebieden gemiddeld met 60(!) procent. Maar er zijn ook lichtpuntjes. Langs rivieren en laagveenmoerassen is sprake van natuurherstel en de otter blijkt bezig aan een revival. Het Wereld Natuur Fonds hamert in het rapport op de inzet van grootschalig natuurherstel.See omnystudio.com/listener for privacy information.