Nauka Xxi Wieku

Coraz częściej posługujemy się językiem angielskim. To może niepotrzebne nam są języki narodowe? Czemu nowym lingua franca nie stał stał się jezyk Esperanto lecz angielski? Czy nowe narzędzia tłumaczące wspomagają silne języki marginalizując słabsze? Jakie są motywacje młodych ludzi, którzy uczą się ginącego jezyka przodków? Do rozmowy na te i inne tematy poprosiłem socjolingwistkę i kulturoznawczynię dr hab. Nicole Dołowy-Rybińską profesorkę Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk (0:00) Intro (01:26) Początek rozmowy (3:12) Czy warto ratować języki mniejszości (5:34) Esperanto językiem międzynarodowym (10:03) Chiński (11:27) Drugi język (14:35) Słabnące języki (15:16) Narzędzia do porozumiewania się (6:15) Google translator (17:06) Czy nowoczesne technologie wspomagają wszytskie języki? (20:35) Mniejszości i języki (22:39) Wilamowianie (24:34) Motywacje odtwarzających język przodków (26:32) Po

Zapraszam do wysłuchania 160 odcinka podkastu Nauka XXI wieku. Wracam do tematu snu, o którym już rozmawialiśmy w 92 odcinku pod tytułem "Filozofia snu" w czerwcu 2019 roku. Tym razem  do podjęcia tematu chronotypów zainspirowała mnie nieduża konferencja kognitywistów na Uniwersytecie Warszawskim i krótkie wystąpienie Patrycji Ściślewskiej, w którym opowiedziała o ciekawych badaniach. Do studia zaprosiłem również Annę Fidos. Temat piosenki Yesterday natchnął Paula McCartneya podczas snu. Larry Page we śnie wpadł na pomysł stworzenia wyszukiwarki, którą dziś znamy jako Google. Leonardo Da Vinci i Nicola Tesla wykorzystywali sen do tworzenia genialnych inspiracji. Otto Loewi we śnie wpadł na pomysł, że informacje w mózgu mogą być przekazywane nie elektrycznie a chemicznie. Teoria względności Alberta Einsteina, która zmieniła świat fizyki też pochodzi ze snu. Jak ważny w życiu człowieka jest sen, który zajmuje aż 1/3 życia? Jak spać, żeby się wysypiać? Czy można spać za długo i co może być t

Coraz częściej naukowcom zadaje się pytania o przyszłość ludzkości. Raport przygotowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF), Światowy Program Żywnościowy i Światową Organizację Zdrowia mówi o tym, że w 2014 roku zaczęła rosnąć liczba głodujących na świecie a ich liczba wynosi dziś 690 mln Czekają nas masowe migracje ludności związane ze zmianami klimatu. Czy czeka nas także zagłada klimatyczna lub ciągle atakujące nas wirusy i bakterie? Jak ograniczyć apetyt ludzkości, której populacja rośnie w olbrzymim tempie? Czy więcej ludzi oznacza więcej zabijanych zwierząt? Jak zrównoważyć potrzeby ludzi z zasobami Ziemi? Czy rozwój ekonomiczny nie powinien mieć granic? A może jest inna droga? W kolejnych odcinkach serii "Pytania o przyszłość" podkastu Nauka XXI wieku będę szukał rozwiązań, które wychodzą naprzeciw potrzebom rosnącej liczby ludzi na Ziemi.

“100 lat temu myśleliśmy, że jest tylko jedna galaktyka. Teraz ich liczba jest nieograniczona w naszej galaktyce mamy miliardy gwiazd i są też miliardy galaktyk z miliardami gwiazd a to dopiero nasze pierwsze spojrzenie. Tak jak Pan powiedział Panie prezydencie patrzymy w przeszłość odleglejszą niż 13 miliardów lat świetlnych. Światło biegnie z prędkością blisko 300 tysięcy km na sekundę a to światło, które tu widzimy na tym jednym maleńkim fragmencie nieba podróżuje ponad 13 miliardów lat, ale my sięgniemy jeszcze dalej bo to jest dopiero pierwsze zdjęcie. Spojrzymy w przeszłość około trzynastu i pół miliarda lat świetlnych a jak wiemy wszechświat jest w wieku 13, 8 miliarda lat więc sięgniemy prawie do samego początku.” To fragment wypowiedzi administratora NASA, senatora Florydy Billa Nelsona podczas briefingu dla prezydenta Joe Bidena i wiceprezydent Kamali Harris. O tym co nowego dowiedzieliśmy się z zaledwie kilku pierwszych zdjęć teleskopu Jamesa Webba rozmawiam z prof. Markiem Demiańskim. Rozd

Częścią składową życia ludzi są uzależnienia. Hazard, nikotynizm, narkomania, alkoholizm, pracoholizm, lekomania, seksoholizm, zakupoholizm, telewizja. Uzależnienie od chirurgii plastycznej czyli dysmorfofobia, fonoholizm to uzależnienie od smartfonów, uzależnienie od ćwiczeń nazywane jest fitoholizmem. Internet przynosi cały zespół uzależnień, erotomanię, socjomanię, uzależnienie od sieci, przeciążenie informacyjne, uzależnienie od komputera. Znane są również znacznie rzadsze uzależnienia takie jak ortoreksja (nadmierna koncentracja na zdrowym jedzeniu), tanoreksja (uzależnienie od opalania się), bigoreksja (przesadna dbałość o własną sylwetkę, nawet poprzez stosowanie sterydów anabolicznych), czy alkoreksja która jest zastępowaniem jedzenia alkoholem w celu utrzymania szczupłej sylwetki. Kiedy nawyk lub przyzwyczajenie przeradza się w rutynę a ta w uzależnienie? Jak zapanować nad rutyną, żeby nie popaść w skrajności. Jak wykształcić lub wyeliminować nawyki? Do rozmowy na tema

Jeden z pracowników Google został odsunięty od pracy po deklaracji, że jego program czuje, myśli i powinien być traktowany jak osoba. Kogo uratuje Sztuczna Inteligencja, gdy przyjdzie jej wybierać pomiędzy wybitnym naukowcem i grupą kilku dzieci? Czym jest i czym się różni od zwykłego algorytmu? Między innymi na te pytania szukamy odpowiedzi razem z dr Mirkiem Sopkiem, który jest fundatorem i wiceprezesem Makolab SA i przewodniczącym Rady Politechniki Łódzkiej. Obecnie zaangażowany w Quantum blockchains. Poprzednim tematem naszej rozmowy w 141 odcinku był Bitcoin. Zapraszam do wysłuchania 156 odcinka podkastu pod tytułem "Sztuczna inteligencja" Borys Kozielski   Lista rozdziałów: (0:09) Zapowiedź wstępna (0:50) #141 - Bitcoin (1:15 ) Początek rozmowy (4:19) Spadki na rynku kryptowalut (9:56) Sztuczna inteligencja (AI) (10:07) #121 - Maszynowe uczenie (10:36) Jak jest różnica pomiędzy algorytmem a sztuczną inteligencją

W 72 odcinku pod tytułem "Czy pszczoły wrócą do lasu?", który opublikowany był 7 października 2018 roku rozmawiałem z prof. Krystyną Czekońską i Kazimierzem Szablą na temat projektu ochrony pszczół. Dziś przedstawiam ciąg dalszy projektu. Podczas wizyty u Kazimierza Szabli dowiecie się czy pszczoły wróciły do lasu jakie wnioski i publikacje powstały podsumowujące projekt a także co dalej. Link do strony z odcinkiem 72: http://blog.otworzsie.org.pl/2018/10/pszczoly/ Monografia "Ochrona owadów zapylających w ekosystemach leśnych" https://issuu.com/rdlpolsztyn/docs/ochrona_owad_w_zapylaj_cych_w_ekosystemach_le_nych (0:00) Zapowiedź (0:31) #72 Czy pszczoły wrócą do lasu (2:15) Rozmowa z Kazimierzem Szablą (2:43) Monografia "Ochrona owadów zapylających w ekosystemach leśnych" (17:07) Opis projektu (19:34) Ile produkują pszczoły? (35:38) Apis Mefilfera Melifera (40:54) Cele gospdarki leśnej (44:15) Co dalej z projektem?

“Na mnie reklama nie działa”, “...mi reklamy nie przeszkadzają”. To częste stwierdzenia konsumentów poddanych zmasowanemu atakowi specjalistów od perswazji. Jak rozpoznać metody wywierania wpływu na otoczenie, gdy ktoś nami manipuluje? Jedyny sposób to dowiedzieć się jak działają i jakie są techniki wpływu społecznego stosowane na co dzień przez specjalistów od marketingu i polityków wpływają na nasze wybory. O tym rozmawiamy z dr hab. Tomaszem Grzybem na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu w towarzystwie repliki urządzenia, które wykorzystywał do eksperymentów Stanley Milgram. Jako lekturę w tym wypadku obowiązkową przedstawiamy książkę “Sto technik wpływu społecznego” autorstwa Dariusza Dolińskiego Tomasza Grzyba. (3:01) Książka "Sto technik wpływu społecznego" (10:13) Replika urządzenia Milgrama (11:11) Stanley Milgram (13:07) Eksperyment Milgrama (44:08) Iluzja odporności na reklamę (48:22) Uczenie się bezrefleksyjności (50:32) Zaangażowanie i konsekwenc

Rozmowa, dyskusja, komunikacja, forum, wymiana doświadczeń to wszystko niezwykle ważne zagadnienia w świecie nauki. Mottem podkastu Nauka XXI wieku są słowa Stephena Hawkinga mówiące o tym jak ważną rolę pełni rozmowa we współczesnym świecie. Zawsze bardzo kibicuję inicjatywom, które pomagają w zintegrowaniu środowisk naukowych. O jednej z najnowszych inicjatyw opowiada Michał Dziedziniewicz, koordynator projektu powstającego w Our Future Foundation pod nazwą Coopernicus. Wkrótce odbędzie się III Edycja Konferencji Our Future Forum na którą można się zapisać przez stronę https://off.org.pl/wydarzenia/iii-edycja-konferencji-our-future-forum/ Podkast Nauka XXI wieku finansowany jest przez patronów już od 3 zł miesięcznie poprzez https://patronite.pl/boryskozielski Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0

Spotkania naukowców podczas konferencji to nie tylko networking, ale także inspiracja do nowych odkryć, współdziałania pomiędzy nauką i biznensem a także pomiędzy różnymi rodzajami biznesu. To właśnie tam rodzą się pomysły i zawiązuje współpraca. O jednym z takich spotkań, które odbędzie się już 25 i 26 maja 2022 roku. Wybieram się tam, żeby dla was zebrać nowe tematy do kolejnych podkastów. Moim przewodnikiem po CEBioforum jest dr Magdalena Kulczycka. W drugiej części zapraszam na fragment podkastu Marcina Piotrowskiego ZNAK - LITERA - CZŁOWIEK w którym opowiada o dwóch niezwykle ciekawych książkach Michaela Sandela 1. "Tyrania Merytokracji. Co się stało z dobrem wspólnym?" 2. "Czego nie można kupić za pieniądze. Moralne granice rynku" Podkast ZNAK - LITERA - CZŁOWIEK można znaleźć na stronie https://znakliteraczlowiek.pl (0:00) Zostań patronem (2:02) dr Magdalena Piotrowska (21:18) Marcin Piotrowski ZNAK - LITERA - CZŁOWIEK (53:54) Nag

Coraz więcej wiemy o nowotworach i metodach leczenia. Badania wskazują na coraz bardziej obiecujące rozwiązania i z pewnością już niedługo naukowcy znajdą skuteczne sposoby na tę chorobę XXI wieku. Jednym z poszukiwaczy jest Wojciech Szlasa, student V roku Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, którego wysiłki zostały wyróżnione Studenckim Noblem 2021 przez 33 profesorów polskich uczelni. (4:02) Nowoczesne terapie przeciwnowotworowe (4:29) Terapia fotodynamiczna (7:19) Hodowla guzów (8:58) Elektroporacja (14:07) Elektrochemioterapia (14:45) Hydrofoby i hydrofile (15:36) Terapia fotodynamiczna (19:01) Powody zainteresowania nauką (22:36) Aktywowanie limfocytów (27:31) Eletrostymulacja komórek (29:17) Efekt abskopalny (30:43) Przyczyny powstawania komórek rakowych (31:52) Lifting bez skalpela (34:29) Nauka i biznes (37:15) Jak rozmawiać z pacjentem (39:42) Perły nau

Człowiek pierwotny patrząc w gwiazdy miał zupełnie inne wyobrażenia o wszechświecie. Gwiazdy świeciły tak samo jak ogniska w dolinie i dlatego kosmos mógł mu się wydawać zaludniony znacznie bardziej niż Ziemia. Jeszcze niedawno nie wierzyliśmy, że układy planetarne istnieją wokół innych planet a od czasu gdy prof. Wolszczan udowodnił istnienie takiego systemu pod koniec ubiegłego wieku dowiedzieliśmy się, że to stan zupełnie normalny i planety są powszechne. Wyścig w kosmos wbrew pozorom rozwiązuje wiele problemów, które mamy na Ziemi i również o tym będę rozmawiał z Justyną Pelc, laureatką studenckiego nobla za 2021 roku - nagrody organizowanej przez Niezależne Zrzeszenie Studentów. Po rozmowie słuchamy felietonu Miłki Malzahn na temat kosmosu. Miłka prowadzi podkast pod tytułem "Dziennik zmian" i możecie postawić jej kawę za miłko spędzony czas przez stronę https://buycoffee.to/dziennik.zmian. Muzyka wykorzystana w felietonie pochodzi z https://www.purple-planet.com a dźwię

Żyjemy w świecie zdominowanym przez zwierzęta, których najliczniejszą grupę stanowią owady, to ponad milion gatunków (udokumentowanych muzealnie) Były na ziemi już 369 mln lat temu. Są wszędzie. W gorących źródłach, na lodach Arktyki i w naszych mieszkaniach. Niektóre z nich wydają się nie podlegać ewolucji. Są takie same dziś jak setki tysięcy lat temu. Człowiek dopiero 196 tysięcy lat. Ponad 5 mln nie jest jeszcze opisanych naukowo. A może nawet 30 mln. Samych Roztoczy żyjących również w naszym najbliższym sąsiedztwie jest ponad 30 tysięcy gatunków. Owady znakomicie się komunikują ale naukowcy na razie niewiele o tym wiedzą. Zapraszam na spotkanie z prof. Rafałem Szmigielskim z Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, który prowadzi badania nad komunikacją owadów. Borys Kozielski (1:04) Instytut Chemii Fizycznej PAN https://ichf.edu.pl/ (5:15) Prof. Rafał Szmigielski https://nauka-polska.pl/#/profile/scientist?id=115001&_k

“Samobójstwo jako jeden z najbardziej tajemniczych fenomenów ludzkiego istnienia od zawsze intryguje, a nierzadko – fascynuje. Długo w akcie samounicestwienia dopatrywano się bliżej nieokreślonych mrocznych tajemnic, działania nieczystych sił, aktywności nadprzyrodzonych mocy. Ludzie nie pojmowali, co może być powodem tego, że w całym znanym im świecie przyrody tylko człowiek jest w stanie targnąć się na własne życie. Od wieków trwają ożywione dyskusje na temat motywów, przyczyn, konsekwencji oraz dopuszczalności samobójstwa. Zagadnienie aktu suicydalnego, jak żaden inny problem, stawia człowieka w obliczu pytań o jego naturę i miejsce w świecie, o sens istnienia, o powinności wobec siebie i otaczającej rzeczywistości, o moralność oraz o hierarchię  wartości, słowem o to, kim jest. Niemałe emocje budzą także rozważania i polemiki związane z zagadnieniem pokrewnym – eutanazją. Od wieków najpotężniejsze umysły starają się rozpoznać i opisać mechanizmy gestu definitywnego, odkryć strukturę rodzącego

Rozmowa z Maciejem Lorencem, członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Psychodelicznego, autorem książki "Czy psychodeliki uratują siat a także tłumaczem wielu książek poświęconych psychodelikom w tym dość nowej pozycji na polskim rynku - "Narkotyki bez paniki" dr Davida Nutta wydanej przez wydawnictwo Krytyka polityczna. Jest możliwość zadawania pytań nagrywając się na sekretarkę numeru 737 893 825 lub przez speakpipe.com/nauka Dzisiejszy odcinek jest bogaty w rozdziały, tzw chaptery, dostępne w niektórych czytnikach podkastów m. in. Apple podcasts i polecanym przeze mnie Pocket Casts. Rozdziały umożliwiają umieszczenie ilustracji i wstawienie linków a tym samym łatwe dotarcie do źródeł treści, o których mówimy jednym kliknięciem. Zdjęcia znajdą się też w galerii https://photos.app.goo.gl/TMiZaYpwjaSA8ME38 0:22 Maciej Lorenc <https://krytykapolityczna.pl/bio/maciejlorencautor/> 0:53 Tel 737 893 825 1:13 Speakpipe <https://speakpipe.com/nauka> 4:58 P

Dziś jeden temat zajmuje wszystkich - Pomoc dla Ukrainy a w moim podkaście dużo informacji o pomocy jaką dla naukowców i studentów z Ukrainy przygotował międzynarodowy zespół naukowców wolontariuszy pod nazwą #ScienceForUkraine. O metodach, celach i sposobach włączenia się w tę pomoc rozmawiam z dr Maciejem Marylem, koordynatorem na poziomie światowym a na codzień adiunktem w Instytucie Badań Literackich PAN, kierownikiem Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN, literaturoznawcą, socjologiem, tłumaczem i autorem słuchowisk. Strona główna: https://scienceforukraine.eu/ Partnerzy: https://scienceforukraine.eu/partners.html Deklaracja misji: https://scienceforukraine.eu/about.html Tabela z placówkami, które oferują pomoc: https://scienceforukraine.eu/table.html Kontakt do koordynatorów: https://scienceforukraine.eu/team.html

Gość odcinka: prof. dr hab. Marcin Machalski - Instytut Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk im. Romana Kozłowskiego Amonity to stworzenia, które przeżyły zderzenie z meteorytem jukatańskim około 66 milionów lat temu zaledwie 200 do 300 tysięcy lat (sic). Dinozaury nie przeżyły. Trwają kontrowersje na temat ich płciowości. Możemy podejrzeć niektóre z ich tajemnic bo są bardzo podobne do Łodzików, które żyją do dziś. To jeden z tych odcinków, które sprawiają, że możemy odbyć niesłychanie ciekawą wyprawę w daleką przeszłość. Razem z profesorem Marcinem Machalskim zapraszam do odbycia tej przygody intelektualnej w głąb prehistorii.  Borys Kozielski Strona odcinka podkastu z możliwością komentowania: https://podkasty.info/nauka/145 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/Nauka-XXI-wieku Subskrybowanie przez e-mail: https://feedburner.google.com/fb/a/mailverify?uri=Nauka-XXI-wieku Poniżej niektóre ze znaczników, pozostałe z linkami i obrazkami w rozdział

Czy ciągle jesteśmy zapatrzeni na zachód i jest on dla nas wzorem dobrobytu? Czy dajemy się nabić w butelkę (plastikową) przez firmy uprawiające "greenwashing"? Jakie są nowe pomysły na ekonomię w XXI wieku, a jakie dotychczas inspirowały władze? To niektóre z zagadnień, o których rozmawiam z Michałem Sutowskim podczas bardzo długiej, ale nagrywanej na żywo rozmowy w studiu, zapraszam Borys Kozielski Strona odcinka podkastu z możliwością komentowania: https://podkasty.info/nauka/144 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/Nauka-XXI-wieku Subskrybowanie przez e-mail: https://feedburner.google.com/fb/a/mailverify?uri=Nauka-XXI-wieku Poniżej niektóre ze znaczników, pozostałe z linkami i obrazkami w rozdziałach dostępnych w niektórych czytnikach  (1:13) Początek rozmowy (1:24) Podkasty prowadzone przez Michała Sutowskiego (6:04) Ekonomia obwarzanka (12:17) Rozwój gospodarczy rodzi problemy (15:14) Ekonomia dawniej

#mikroekspresje #makroekspresje #paulekmangroup #lietome #lukaszkaca #klamstwo #prawda Kłamstwo, fejkniusy, manipulacje, oszustwa, wykorzystywanie to zagadnienia z którymi spotykamy się nie tylko w życiu zawodowym ale też prywatnie. Ale są to również miłość, sympatia, empatia, współczucie, przyjaźń. Jak sobie radzić z płynącymi do nas z postawy, wyrazu twarzy, lub innych werbalnych i niewerbalnych sygnałów? Mogą się nam wydawać czasem sprzeczne.  O tym, ale jak zwykle nie tylko o tym będę dziś rozmawiać z ekspertem od negocjacji i komunikacji niewerbalnej, którym jest zaproszony do studia Łukasz Kaca, zapraszam Borys Kozielski Strona odcinka podkastu z możliwością komentowania: https://podkasty.info/nauka/143 Jedyny słuszny RSS: http://feeds.feedburner.com/Nauka-XXI-wieku Subskrybowanie przez e-mail: https://feedburner.google.com/fb/a/mailverify?uri=Nauka-XXI-wieku Zajrzyj do rozdziałów w czytniku takim jak Pocket Casts lub Apple podcasts

#polsa #pak #kosmos #eusst #gamow #arcus W dobie coraz śmielszej eksploracji kosmosu, czego przykładem jest wystrzelenie nowego teleskopu na orbitę, Polska raczkuje. POLSA, czyli Polska Agencja Kosmiczna ma już osiągnięcia, o których opowiada zaproszony do rozmowy dyrektor Departamentu Badań i Innowacji Polskiej Agencji Kosmicznej dr Oskar Karczewski. Poniżej znaczniki czasowe tematów poruszanych w audycji, które dostępne są także w chapterach odcinka. (0:10) Start JWST (2:22) Zapowiedź (5:41) Oskar Karczewski (8:36) EUSST, monitorowanie obiektów na orbicie (9:18) New space - przestrzeń dla każdego (15:30) Polskie teleskopy w Australii (19:36) Misje POLSA (22:13) Gamow Explorer (23:13) Formowanie się gwiazd (27:35) Czy przesiedlimy się na inną planetę? (29:15) Biznes z kosmosu (32:53) Misja Arcus (35:52) Forum obserwacji Ziemi (46:54) Staż w POLSA (49:22) Krajowy Program Kosmiczny